وقف کردن:
عمل وقف کردن، امری حسنه و نیکو در سنت ما است که به منظور آن انسان مومن و بالغ در این امر پسندیده قسمتی از اموال و یا املاکش را به اشخاص نیازمند اختصاص می‌دهد به عبارتی دیگر این عمل پسندیده (وقف کردن) به معنای بخشیدن مال و یا املاک به جهت کمک به همنوعان و نیکوکاری است که دریافت منفعتی مالی در عوض آن را همراه نیست.
وقف کردن دارای چهار رکن است:
صیغه:
عبارتی که برای محقق یافتن وقف دلالت دارد.
واقف:
شخصی که اموال و املاک خود را بدون دریافت منفعتی وقف می‌کند.
موقوف علیه:
یعنی شخص، اشخاص یا هدفی که وقف برای آن انجام می‌شود.
عین موقوفه:
مال، ملک و سرمایه ای که وقف می‌شود.
انواع وقف
وقف عام:
این نوع وقف محدود به افراد مشخص و محدودی نمی‌شود بلکه در جهت منافع و مصالح عمومی انجام می‌شود و افراد مختلف و متعددی را در بر می‌گیرد.
در این نوع وقف کردن امکان هیچ گونه انتقال مال وجود ندارد.
فقها در این مورد این موضوع نظرات متفاوتی دارند برخی از آنها معتقدند که:
مالکیت این ملک از مالک تا ابد سلب می‌شود و این مالکیت آن ملک به خدای متعال می‌رسد.
یا اینکه مال و یا ملک بدون مالک خواهد شد و در آینده هم نیازی به مالک نخواهد داشت.
برخی از فقها بر این باور هستند که در این نوع وقف تولیت (اداره کردن امور موقوفه) بر عهده فردی است که واقف آن را انتخاب و تعیین می‌کند اما در صورتیکه واقف مسئولی را انتخاب نکند تولیت برعهده حاکم شرع می‌شود البته در صورتی هم که تولیت مشخص شده از جانب واقف صلاحیت نداشته باشد.
حاکم شرع می‌تواند به جهت رعایت مصلحت مسلمانان او را تغییر دهد.
وقف خاص:
در این نوع وقف کردن وقف اموال و یا املاک به افراد معینی محدود می‌شود و تنها این منافع شامل فرد و یا افرادی می‌شود که وقف به آنها اختصاص داده می‌شود.
برخی فقها بر این باورند که:
در وقف خاص مالکیت از فرد مالک سلب می‌شود و مالک فرد و یا افراد جدیدی خواهند شد که واقف آنها را معین کرده است.
نظر برخی از فقها بدین نحو است که مال وقف شده همان مال بدون مالک است و نیاز به مالک ندارد.
تنها در این نوع وقف تولیت بر عهده شخص و یا اشخاصی است که وقف برای آنها انجام شده است و واقف معین کرده و حاکم شرع حق هیچ گونه دخالتی در این امر را ندارد.
اما ولی‌فقیه می‌تواند بر اجرای صحیح استفاده از موقوفات خاص نظارت داشته باشد.
انواع وقف
تفاوت وقف عام و وقف خاص
وقف عام و خاص به لحاظ ماهیت هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند و تمایز و تفاوت آن دو صرفا در عبارات زیر است:
تفاوت در افرادی که واقف آن ها را معین می‌کند تا از آن مال بهره ببرند (موقوف علیه):
در وقف عام موقوف علیه تعداد کثیری هستند اما در وقف خاص این تعداد محدود می‌شوند.
تفاوت در اینکه شخصی که عهده دار امور موقوفه است (متولی) از قبل پیش بینی شده باشد یا خیر:
در وقف خاص اگر متولی تعیین نشده باشد همان موقوف علیه موقوفه را اداره می‌کند.
اما در وقف عام اگر متولی تعیین نشده باشد اداره موقوفه به عهده حاکم است و موقوف علیه دخالتی در این امر ندارد.
همچنین بخوانید: گرفتن استخاره با قرآن: آموزش استخاره با قرآن و گرفتن استخاره آنلاین (کامل)
نیت واقف:
عموما در وقف عام نیت واقف کسب خیرات است اما در وقف خاص هدف واقف عموما منفعت رسیدن به افراد محدودی است که او خود تعیین کرده که اغلب شامل وراث و نوادگان می‌شود.
شرایط واقف:
شخصی وقف کننده باید دارای شرایط زیر باشد:
عاقل باشد.
اجباری در این عمل نبوده باشد و آن شخص مختار باشد.
آزاد باشد.
حق تصرف در اموال خود را داشته باشد.
احکام وقف:
وقف درست نیست اگر فرد پیش از خواندت صیغه وقف بمیرد و یا پشیمان شود.
وقف کردن مدت محدودی دارد و مال باید برای همیشه وقف شود
در وقف عان در صورت انتخاب نکردن متولی اختیار آن با حاکم شرع است.
اگر ملک وقف شده خراب سدر همچنان وقف باقی خواهد ماند.
اگر متولی صلاحیت نداشته باشد و خیانت کند به نحوی که مفاد وقف را همان گونه که تعیین شده بود انجام ندهد حاکم شرع می‌تواتد او را تغییر دهد.
علاوه بر آن مال مورد وقف باید واجد شرایطی نظیر قابل رویت و عینی بودن و حلال بودن باشد.
مراحل وقف کردن
مرحله قبل از قبض:
در این مرحله هیچ عقدی محقق نشده است و با فوت یا حجر از بین می‌رود .
مرحله بعد از قبض:
عقد وقف جاری می‌شود و تاریخ آن ثبت می‌گردد.
پس از وقف کردن و برقراری صیغه اموال و املاک غیر قابل فروش است و فروش مال وقـف شده باطل است.
البته استثنایی نیز وجود دارد که طبق آن «فروش وقـف درصورتی که خراب شود و یا در حال خراب شدن باشد و تعمیر آن غیر ممکن باشد همان قسمت فروخته می‌شود.
نظرات