نیکوکاری در اسلام
نیکوکاری در دین مبین اسلام برای کسانی که به آن آراسته شده اند، خصلت شریف شمرده می شود، زیرا در درجات دین اسلام در رتبه سوم قرار دارد. خداوند سبحان ما را امر فرموده که اخلاق نیکو، از جمله عدالت داشته باشیم و به خدا شرک نورزیم و او را صاحب حق بدانیم و در عبادت او و انجام واجبات و در گفتار و عمل احسان و نیکوکاری پیشه کنیم.
احسان و نیکوکاری به معنای به کمال رساندن کار و انجام آن به کمال است و در سنت پیامبر ما حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم احسان و نیکوکاری را عبادت خدا به گونه ای تعریف کرده اند که گویی او را می بینی و اگر تو او را نبینی، او تو را می بیند.
فضیلت احسان و نیکوکاری در اسلام
خداوند متعال می فرماید: فأتاهمُ اللهُ ثوابَ الدنيا وحَسُنَ ثوابِ الآخرةِ واللهُ يُحبُّ المحسنين
(خداوند به آنها پاداش دنیا و پاداش نیک آخرت داد و خداوند نیکوکاران را دوست دارد) [آل عمران: 148].
در این آیه شریفه جایگاه والای احسان و نیکوکاری در اسلام برای ما روشن می شود و اینکه خداوند متعال نیکوکاران را دوست دارد و در زندگی دنیا و در آخرت اجر دارند.
ثواب صدقه در اسلام
چه زیباست صدقه وقتی زینت هر عملی است که انجام می دهیم، چه در برخورد با خداوند متعال در انجام واجبات و حق عبادت او و چه در برخورد با انسان ها و حیوانات و گیاهان، صدقه یکی از عالی ترین و بهترین اعمال ها است و اجر او بسیار بزرگ است.
خدای سبحان می فرماید: هَلْ جَزَاءُ الإِحْسَانِ إلّا الإِحسَانُ
(پاداش نیکی، نیکی میباشد) [الرحمن: 60]
و خداوند در قیامت نیکوکاران را پاداش بهشت می دهد و نگاه به خدا، و این بزرگترین پاداش است.
احسان و نیکوکاری در زندگی
احسان و نیکوکاری در عبادت خداوند متعال: یعنی خداوند متعال را چنان بپرستیم، عبادت و اطاعت کنیم که گویا او را می بینیم.
احسن و نیکوکاری در برخورد با پدر و مادر: احسان به پدر و مادر و اطاعت از آنان، خجالت نکشیدن از چهره آنان و در پیری با آنان مهربانی کردن است.
احسان و نیکوکاری در برخورد با یتیمان و نیازمندان: یکی از مظاهر احسان به یتیمان و نیازمندان، تلاش در تربیت و حفظ حقوق آنان و دراز کردن دست یاری در همه حال و نیکی کردن به آنان است.
احسان و نیکوکاری در معاملات تجاری: خداوند متعال ما را به احسان در معاملات تجاری امر فرموده است که راه سعادت و رستگاری است، مانند پرداخت بها.
احسان در گفتار: به خاطر فرموده خداوند متعال با گفتار نیک و نیکو باشید: (وَقُلْ لِعبادِي يَقولوا التي هِيَ أحسنُ إنّ الشيْطانَ يَنزَغُ بَيْنَهمْ إنّ الشيْطانَ كانَ لِلإنسانِ عَدُوّاً مُبيناً). [اسراء: 53]
(و به بندگانم بگو آنچه بهتر است بگويند كه شيطان ميان آنها نزاع كند كه شيطان براي انسان دشمني آشكار دارد).
احسان و نیکوکاری در برخورد با حیوانات: دین مبین اسلام و همه ادیان به مراقبت از حیوانات و مهربانی با آنها و غذا دادن به آنها و عدم شکنجه آنها و کار نکردن آنها بیش از ظرفیتشان توصیه می کنند.
نیکوکاری
احسان و نیکوکاری در دین مبین اسلام سه درجه یا مرتبه است.
آنها عبارتند از: اسلام و ایمان و احسان، احسان بالاترین درجه ای است که انسان در عبادت خدای متعال به آن دست می یابد و آن را رسول خدا صلی الله علیه و آله در حدیث معروف منقول تعریف کرده است، به قلم عمر بن خطاب هنگامى كه جبرئيل صلي الله عليه و آله نزد رسول خدا صلى الله عليه و آله آمد تا مردم را دین بياموزد: (أَنْ تَعْبُدَ اللَّهَ كَأَنَّكَ تَرَاهُ فَإِنْ لَمْ تَكُنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ يَرَاكَ). [صحیح النسایی]
خدا را چنان عبادت کن که گویا او را می بینی و اگر او را نمی بینی او تو را می بیند.
و نیکوکاری در همه شئون زندگی است، چه در برخورد با مردم و چه در اندیشه و گفتار او خداوند متعال.
درجات نیکوکاری
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در حدیث شریف می فرماید که خیر دو مرتبه است.
اوّل عبادت انسان به خدای متعال است که گویی او را می بیند که بالاترین مرتبه است و شامل استناد به قرب خداوند متعال به بنده در تمام گفتار و کردارش می شود، همیشه و با علم به تمام اعمال و حرکات و افکار او.
او به هر کاری که خداوند متعال را خشنود می سازد، رغبت می کند و از هر کاری که موجب خشم او می شود دوری می کند.
و اما مرتبه دوم احسان و نیکوکاری، عبادت خداوند متعال است زیرا او همیشه بنده خود را می بیند و در این مرتبه انسان از خدای متعال می ترسد و از عذاب و غضب او می ترسد، خداوند متعال و آن دو مرتبه دو مرتبه بزرگ است.
و در آنها پاداش بزرگی است و اینکه اولی بزرگتر و کاملتر است.
احسان در عبادت آرزو میباشد و آرزوی رضای خداوند متعال است و جلب محبت او بزرگتر از نیکی کردن از ترس عذاب اوست.
پاداش نیکوکاری
بندگان نیکوکار خدای متعال اجر بزرگی دارند و از افرادی که به درجات عالی احسان رسیده اند پیامبران و رسولان هستند; از جمله یوسف علیه السلام که خداوند متعال در داستانش اجر نیکوکاران را پس از اتفاق هایی که بر او گذشت ، برادرانش او را در چاه رها کردند ، دوری او از خانواده وشهرش را آشکار ساخت.
زندان را برای نافرمانی نکردن از خداوند متعال برگزید و پس از آن با همبند های خوش در زندان رفتار بهتری داشت و نه تنها برای شاه آن را توضیح داد ، بلکه راه حل را به او داد.
به همین دلیل خداوند متعال در داستان یوسف علیه السلام چند بار صفت احسان و پاداش نیکوکاران را ذکر فرموده و اجر یوسف علیه السلام بهترین است.
جایزه؛ آنجا كه او را از زندان بيرون آورد و با اهلش محشور كرد و او را مقتدر مصر قرار داد و اجر او در بهشت نيز بيشتر است و نيكوكاران بر حسب درجاتشان نيز ثواب آنهاست.
خداوند متعال می فرماید: (لَمْ أَنْ أَحْسَنِینَ خَیْرٍ وَ فَزَعَةٌ) [یونس: نه 26].
نظرات